Στην πιο δύσκολη περίοδο των διαπραγματεύσεων για το Ταμείο Ανάκαμψης, τον Μάιο, η Άνγκελα Μέρκελ βρέθηκε, παραδόξως, αρκετές φορές να υπερασπίζεται την Ελλάδα : οι λιτές χώρες δεν εμπιστεύονταν πώς θα ξοδεύαμε τα «δικά τους» χρήματα . Σε μια συνέντευξή της, η Καγκελάριος ανέφερε ρητά τη δέσμευση της Ελλάδας και της Ιταλίας να «φέρουν επανάσταση» στη γραφειοκρατία, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για τη διευκόλυνση των επενδύσεων.

Στην πραγματικότητα, στις αρχές Ιουλίου, ο Πρωθυπουργός ξεκίνησε το σχέδιο αξιοποίησης δίνοντας τις κατευθυντήριες γραμμές. Λίγη πρόοδος, χωρίς αμφιβολία. Όμως αυτό χαράσσει μόνο τα όρια αυτού του βουνού κανόνων και διαδικασιών με τις οποίες η δημόσια διοίκηση σκληραίνει και επιβραδύνει τη λειτουργία της Ελλάδας καθημερινά.

Στις κατευθυντήριες γραμμές της για την ΕΕ επόμενης γενιάς (το έκτακτο σχέδιο των 750 δισεκατομμυρίων), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε τις κυβερνήσεις να εξηγήσουν καλά από ποιον και πώς θα διαχειρίζονται τα διάφορα έργα . Επιπλέον, επαναλαμβάνοντας ότι, μετά από μια αρχική πρόοδο το 2021, η εκταμίευση κεφαλαίων θα υπόκειται σε σχολαστική συμμόρφωση με τις προθεσμίες και τα επιτεύγματα. Κοντολογίς : δεν θα μας χαριστούν εύκολα αυτά τα χρήματα … Πώς θα το κάνουμε; Οι βασικοί άξονες για το σχέδιο αξιοποίησης που παρουσίασε πρόσφατα ο Πρωθυπουργός στην ΔΕΘ περιλαμβάνουν τον εκσυγχρονισμό του κρατικού μηχανισμού. Εκτός όμως από τη νέα έμφαση στην ψηφιοποίηση, οι στόχοι είναι οι ίδιοι με τις «μεταρρυθμίσεις της δημόσιας διοίκησης» που εισήχθησαν μεταξύ 2004 και 2019 (ας θυμηθούμε τα νομοσχέδια για την αντιμετώπιση-πάταξη της γραφειοκρατίας το 2004, 2014, 2015, 2017, 2019), οι οποίες είχαν πολύ λίγα αποτελέσματα.

Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική στο μέτωπο των υποδομών. Οι περιοδικές εκθέσεις της Επιτροπής για τις πολιτικές συνοχής και αξιοποίησης των κοινοτικών κονδυλίων αναφέρουν με πληθώρα δεδομένων τις ελληνικές καθυστερήσεις και ελλείψεις λόγω των πολυδαίδαλων γραφειοκρατικών διαδικασιών. Ας πάρουμε τον πιο συνθετικό δείκτη για την «ποιότητα των θεσμών και την αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης» (εκτελεστική ικανότητα και ευθύνη, διαφθορά, προσλήψεις βάσει προσόντων, επαγγελματισμός και ούτω καθεξής): η χώρα μας βρίσκεται στο κάτω μέρος της κατάταξης, πίσω μας υπάρχουν μόνο η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Επιπλέον, οι δύο τελευταίες χώρες έχουν βελτιώσει σημαντικά τη θέση τους σε σύγκριση με πριν από δέκα χρόνια, ενώ εμείς την επιδεινώσαμε.

Ο χρόνος τελειώνει, είναι ξεκάθαρο ότι δεν μπορούμε να κάνουμε σε λίγους μήνες αυτό που δεν είμαστε σε θέση να κάνουμε τριάντα χρόνια τώρα. Αλλά δεν μπορούμε πλέον να κρυφτούμε πίσω από όμορφες λέξεις. Εδώ και αρκετό καιρό, οι ειδικοί έχουν επεξεργαστεί ακριβείς διαγνώσεις προβλημάτων και προτάσεις για λύσεις, είναι επείγον να δώσουμε αμέσως συγκεκριμένα σημάδια αλλαγής. Προσπαθώ να προτείνω δύο.

Το Κοινοβούλιο μας εγκρίνει νομοθετικά μέτρα που είναι πολύ περίπλοκα και πάνω από όλα ελλιπή, καθώς απαιτούν πολλές άλλες πράξεις για να γίνουν εκτελεστικά. Αυτό ισχύει επίσης, παραδόξως αλλά και ειρωνικώς, στα μέχρι τώρα ψηφισθέντα νομοσχέδια αντιμετώπισης της γραφειοκρατίας. Οι νόμοι προβλέπουν διαχρονικά πολλά μέτρα ανά άρθρο. Αυτό πρέπει επιτέλους ν΄αλλάξει, η νομοθέτηση η ίδια επιβάλλεται να είναι πιο σαφής και πιο λιτή. Εδώ είναι ένα πρώτο πιθανό μήνυμα: η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να λάβει όλα αυτά τα μέτρα μέχρι το τέλος του έτους, έτσι ώστε οι απλουστεύσεις να είναι πλήρως λειτουργικές πριν από την άφιξη των Βρυξελλών.

Το δεύτερο βήμα πρέπει να είναι πιο φιλόδοξο και να επιτίθεται σε ολόκληρο το πλαίσιο διαχείρισης της υποδομής, ειδικά σε αυτά που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ . Στο τρέχον σύστημα υπάρχουν πάρα πολλοί παράγοντες και πάρα πολλά βήματα, με αόριστες προθεσμίες και λίγη προσοχή στην ουσία, παρακολούθηση, αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Σε ορισμένες περιοχές, μια ασήμαντη πρωτοβουλία όπως η αποκατάσταση ενός σχολικού κτιρίου ή μιας γέφυρας για κονδύλια της ΕΕ μπορεί να διαρκέσει έως και πέντε χρόνια. Εν ολίγοις, πάρα πολύ νόμος, λίγη διαχείριση. Και, παρά το κάστρο των κανόνων, το σύστημα εξακολουθεί να τείνει να προκαλεί απάτη, μεγάλη διαφθορά και μικρή αμεροληψία.

Το Σχέδιο Αξιοποίησης θα πρέπει να περιέχει ένα λεπτομερές πλάνο εξορθολογισμού και κλαδέματος κανονιστικών ρυθμίσεων, μακριά από τις ρυθμίσεις του πρόσφατου παρελθόντος που μας ταλαιπώρησαν. Το συγκεκριμένο σήμα θα μπορούσε να είναι η έναρξη ενός έκτακτου προγράμματος διευθυντικής κατάρτισης για δημόσια στελέχη, καθώς και η πρόσληψη σημαντικού αριθμού νέων με δεξιότητες και εμπειρία από την ανάλυση και τη διαχείριση των ευρωπαϊκών πολιτικών. Και τούτο είναι ένα σημαντικό στοίχημα για τον Πρωθυπουργό καθώς η κοινή γνώμη έχει ¨κουραστεί¨ να βλέπει ίδιους ανθρώπους (που διαχρονικά αποδείχθηκαν αναποτελεσματικοί) να ανακυκλώνονται σε θέσεις καίριες, ενώ υπάρχει πληθώρα νέων εξαιρετικά καταρτισμένων (για τους οποίους ως Κράτος έχουμε πληρώσει κάποια δις για την βέλτιστη μόρφωση τους …) οι οποίοι περιμένουν επιτέλους σημάδια αξιοκρατίας σε αυτήν την χώρα. Οι έδρες είναι εκεί, πολλοί από τους αξιωματούχους που ασχολήθηκαν με κονδύλια της ΕΕ πρέπει πια να αποτελέσουν παρελθόν.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαθέτει ειδικό πρόγραμμα που παρέχει τεχνική υποστήριξη και πόρους για τέτοιες πρωτοβουλίες . Η αξιοποίηση αυτής της επιλογής θα είχε διπλό πλεονέκτημα: της ουσίας (που λαμβάνει συγκεκριμένη βοήθεια) και της μορφής (επιβεβαιώνοντας τη δέσμευση για ευθυγράμμιση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα «ποιότητας»).

Και, από συμβολικής άποψης, θα ήταν απόλυτα σύμφωνο με τη λογική της επόμενης γενιάς ΕΕ: αυτή της συμμετοχής των νέων στην οικοδόμηση της Ελλάδας και της Ευρώπης του μέλλοντος τους.

TagsΓραφειοκρατία