Ένα από τα πιο επίκαιρα θέματα συζήτησης στον δημόσιο διάλογο των τελευταίων ετών είναι η δράση των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) και το κατά πόσο είναι θετική ή όχι η συμβολή τους στην επίλυση καίριων προβλημάτων ανά την υφήλιο.
Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η αποσαφήνιση κάποιων πτυχών όσον αφορά στην ύπαρξη και λειτουργία των ΜΚΟ, καθώς και μια απόπειρα αποτίμησης των θετικών και των αρνητικών σημείων αυτής. Η διάρθρωση θα γίνει με τη μορφή ερωταπαντήσεων.
Τί είναι οι ΜΚΟ; Οι ΜΚΟ είναι οργανώσεις-φορείς οι οποίοι δημιουργούνται με σκοπό την εξυπηρέτηση πάσης φύσεως κοινωνικών σκοπών. Είναι ανεξάρτητες από τον κρατικό τομέα και μπορεί να εδρεύουν στο εσωτερικό μιας χώρας ή να έχουν παραρτήματα και σε άλλες. Είναι θεσμικά αυτόνομες, διαθέτουν διοίκηση, έχουν σταθερή οργάνωση και διάρκεια. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η απουσία κερδοσκοπικού κινήτρου αφού στηρίζονται κατά κύριο λόγο στον εθελοντισμό και κύριος σκοπός τους είναι η παροχή βοήθειας. Οι τομείς στους οποίους δραστηριοποιούνται είναι: τα ανθρώπινα δικαιώματα, η πολιτική προστασία, η ανάπτυξη – ανθρωπιστική βοήθεια, η κοινωνική αλληλεγγύη (πρόσφυγες – μετανάστες – φτωχοί), το περιβάλλον, ο πολιτισμός και ο αθλητισμός, οι νέοι και τα παιδιά, η υγεία – πρόνοια, τα άτομα με ειδικές ανάγκες κ.α.
Γιατί δημιουργήθηκαν οι ΜΚΟ; H βασική ανάγκη που «γέννησε» τις ΜΚΟ είναι η απουσία κρατικής μέριμνας και εθνικών κοινωνικών πολιτικών σε πολλές περιοχές του πλανήτη, με κυριότερο αποτέλεσμα τεράστιες πληθυσμιακές ομάδες να στερούνται των βασικών αγαθών και διακιωμάτων. Κράτη στα οποία επί δεκαετίες βασιλεύει η ακυβερνησία ή κυβερνώνται από «ισόβιους» ηγέτες – δικτάτορες, κοινωνικά συστήματα που μαστίζονται από τη διαφθορά και αδιαφορούν για τον πολίτη. Τα τεράστια αυτά κενά κλήθηκαν να καλύψουν οι ΜΚΟ με τους χιλιάδες εθελοντές τους. Στην ουσία, οι οργανώσεις αυτές αποτελούν το «κανάλι» για να διοχετευθεί η κάθε είδους βοήθεια εκεί που δεν υπάρχει κράτος.
Επιτελούν το έργο για το οποίο ιδρύθηκαν; Κατά κύριο λόγο ΝΑΙ! Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε ότι οι κυριότερες ΜΚΟ παγκοσμίως είναι: οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, οι Γιατροί του Κόσμου, ο Ερυθρός Σταυρός, η WWF, η Greenpeace κ.α. Είναι περιττό να αναφέρουμε ότι χώρις την ύπαρξη των παραπάνω οργανώσεων, ολοκληρές ήπειροι (π.χ Αφρική) θα αφανίζονταν πληθυσμιακά. Το έργο που επιτελούν είναι παραπάνω από πολύτιμο. Σε πολλές χώρες έχουν αντικαταστήσει ουσιαστικά τον ανύπαρκτο κρατικό μηχανισμό.
Είναι οι ΜΚΟ αξιόπιστες; Κατά κύριο λόγο επίσης ΝΑΙ! Το έργο των χιλιάδων εθελοντών τους είναι αδιαμφισβήτητο. Επιπρόσθετα, οι ΜΚΟ αποτελούν την μοναδική ασφαλή οδό για να φτάσουν οι φιλανθρωπίες και οι δωρεές στον προορισμό τους. Φανταστείτε δέκα χώρες του Δυτικού Κόσμου να θέλουν να κάνουν μια δωρεά ιατροφαρμακευτικού υλικού π.χ στην Ουγκάντα. Οι προαναφερθείσες οργανώσεις αναλαμβάνουν την ευθύνη της παραλαβής και διάθεσης του υλικού, εξασφαλίζοντας ότι θα φτάσει σε αυτούς που πραγματικά το έχουν ανάγκη. Χωρίς αυτές, το υλικό αυτό στην καλύτερη των περιπτώσεων θα κατέληγε στον τοπικό φύλαρχο, ο οποίος θα το χρησιμοποιούσε κατά το δοκούν (χιλιάδες τα παραδείγματα των προηγούμενων δεκαετιών).
Γίνονται ατασθαλίες – παρανομίες από τις ΜΚΟ; Η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου που θα έλεγαν κάποιοι! Η απάντηση θα δοθεί σε δύο σκέλη: όσον αφορά στον τρόπο λειτουργίας των ΜΚΟ και όσον αφορά στο οικονομικό κομμάτι.
Τρόπος λειτουργίας: Η βασική, θα λέγαμε, «δυσλειτουργία» των ΜΚΟ είναι το γεγονός ότι ενώ θα έπρεπε να είναι ανεξάρτητες και αυτόνομες, αυτό πολλές φορές δεν συμβαίνει. Έχει αποδειχθεί ότι πολλές από αυτές διατηρούν ισχυρές διασυνδέσεις με διάφορους δρώντες: κυβερνητικά στελέχη, πολιτικούς ή οικονομικούς παράγοντες, ιδιωτικές εταιρείες, κ.α. Το αποτέλεσμα φυσικά είναι να μην υπάρχει καμμιά αξιοπιστία προς αυτές και να υπάρχουν αμβιφολίες για το κατά πόσο επιτελούν τον σκοπό για τον οποιο δημιουργήθηκαν ή εξυπηρετούν άλλου είδους συμφέροντα. Ένα ακόμα μελανό σημείο στη δομή και λειτουργία των ΜΚΟ είναι η τα μέλη τους. Κανονικά, κάθε ΜΚΟ πρέπει να έχει μητρώο εγγεγραμένων μελών με βιογραφικά, φωτογραφίες κλπ. Αν και αυτό εν πολλοίς τηρείται, παρατηρείται το φαινόμενο να παρεισφρύουν διάφορα άλλα άτομα («αλληλέγγυοι»), τα οποία, υπό την ανοχή κάποιων ΜΚΟ, δρουν κάτω από τον μανδύα τους. Τα συγκεκριμένα άτομα ενεργούν εντελώς ανεξέλεγκτα με μοναδικό στόχο την επίτευξη των δικών τους άγνωστων σκοπών, «χρεώνοντας» τις ενέργειές τους στις παραπάνω οργανώσεις.
Οικονομικό σκέλος: Όπως προαναφέραμε, οι ΜΚΟ είναι ανεξάρτητοι φορείς από τον κρατικό τομέα. Παρόλαυτά, πολλές από αυτές επιχορηγούνται εν μέρει από αυτόν. Το γεγονός αυτό παρήγαγε δύο αποτελέσματα: Πρώτον, παρατηρήθηκε παγκοσμίως ένας οργασμός δημιουργίας ΜΚΟ, με τη μία να ξεφυτρώνει μετά την άλλη. Ο λόγος προφανής: η απορρόφηση (αφορολόγητων) κρατικών κονδυλίων, τα οποία σε μεγάλο βαθμό δεν κατέληξαν στον σκοπό για τον οποίο δόθηκαν. Δεύτερον (συναφές με το πρώτο), οι ΜΚΟ παρείχαν μια ασφαλή όδο σε διεφθαρμένους πολιτικούς ανά την υφήλιο, προκειμένου, μέσω αυτών, να προβαίνουν κεκαλυμμένα στην διασπάθιση δημόσιου χρήματος και στην προώθηση των πολιτικών τους συμφερόντων. Πάμπολλα, πλέον, τα παραδείγματα (και εγχώρια), όπου πίσω από τέτοιες οργανώσεις βρίσκονται πασίγνωστοι πολιτικοί.
Κατόπιν όλων των παραπάνω, πολλά κράτη (μεταξύ των οποίων και το ελληνικό) προσπάθησαν να ελέγξουν αυτή την πανσπερμία των ΜΚΟ που δρουν στα εδάφη τους. Ένα πολύ σημαντικό -αλλά όχι αρκετό- μέτρο ήταν η δημιουργία εθνικού μητρώου στο οποίο θα πρέπει υποχρεωτικά να εγγραφούν όλες αυτές οι οργανώσεις, ώστε να δούμε πόσες και ποιες είναι, σε ποιες περιοχές ενεργούν, από ποιους αποτελούνται, με ποιο σκοπό κλπ.
Σε κάθε περίπτωση, ως Ελλάδα, με δεδομένο το μέγεθος του προσφυγο-μεταναστευτικού προβλήματος και την εργαλειοποίησή του από την Τουρκία, ο έλεγχος των εγχώριων ΜΚΟ πρέπει να γίνει άμεσα και σε βάθος. Πρέπει αφενός να αποσαφηνιστεί η προέλευση, η χρηματοδότηση και ο τρόπος δράσης τους και αφετέρου να εξασφαλίσουμε ότι οι σκοποί τους και η ατζέντα που προωθούν δεν αντιστρατεύεται την εθνικά μας συμφέροντα. Με την γείτονα να έχει ξεκαθαρίσει με τον πλέον απροκάλυπτο τρόπο τις προθέσεις της, είναι αδιανόητο να επιτρέπετε στον οιονδήποτε να ενεργεί με αδιευκρίνιστες προθέσεις εντός των συνόρων μας.
Τέλος, στη δύσκολη χρονική συγκυρία που διανύουμε, αναδείχθηκε περισσότερο από ποτέ ότι η ύπαρξη υπεύθυνης εθνικής πολιτικής και οργανωμένων κρατικών δομών δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τη δράση καμμίας ΜΚΟ. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι πρέπει να θεωρείται αμελητέα η προσφορά τους ή να «τσουβαλιάζονται» όλες ως αναξιόπιστες ή διεφθαρμένες.
Σχολιάστε το άρθρο